Rodzice spodziewający się narodzin dziecka często niepokoją się jak zareaguje ich pies, czy nie będzie stanowił zagrożenia, czy zaakceptuje nowego członka rodziny. Zastanawiają się jak postępować, aby wszystko ułożyło się dobrze. Zawsze najlepiej wcześnie skonsultować się ze specjalistą psychologii zwierząt, który na podstawie przeprowadzonego wywiadu oceni jego pozycję socjalną w hierarchii rodziny, stan emocjonalny, zdolności przystosowawcze do różnych zmian środowiska, zauważy obecność ewentualnych problemów z zachowaniem oraz stwierdzi czy pies jest dobrze socjalizowany z dziećmi w różnym wieku.
Socjalizacja jest to zdolność wchodzenia w relacje z innymi osobnikami, w tym wypadku z dziećmi. Najłatwiej przyswajają ją szczenięta w wieku między 3 tyg. a 3 miesiącem życia. Polega ona na zapewnieniu im możliwości obcowania z małymi dziećmi. Powinno odbywać się to zawsze pod stałą kontrolą opiekunów, aby nabywane doświadczenia były korzystne dla obu stron. Należy pamiętać, że chęć psa do wchodzenia w relacje z dziećmi zależy od pozytywnych kontaktów z nimi podczas całego życia psa, a zwłaszcza w okresie szczenięcym. Małe dzieci, zwłaszcza takie do 3 roku życia, wyglądają i zachowują się zupełnie inaczej niż dorośli ludzie i są traktowane przez psa jako gatunek inny niż człowiek. Jeśli pies nie będzie socjalizowały z małymi dziećmi, wówczas może potem się ich bać lub przejawiać względem nich instynkt łowiecki (podobnie jak w przypadku zwierząt należących do gatunków, z którymi nie był socjalizowany).
Równie ważne jest miejsce psa w hierarchii rodziny. W naturze tylko dominancji mają prawo posiadania potomstwa. Jeśli pies jest dominantem może zachowywać się agresywnie wobec dziecka lub uznać go za własne i nie dopuszczać do niego rodziców i gości.
Ważne jest aby ocenić stan emocjonalny psa. Jeśli pies jest lękliwy, cierpi na fobie, depresje, może starać się unikać dziecka lub zachowywać się agresywnie wobec niego lub rodziców. Niektóre psy cierpią na zaburzenia nastroju i są nieprzewidywalne. Trzeba to wszystko przeanalizować, zastosować odpowiednie terapie zachowania zanim pojawi się dziecko, aby pomóc psu lepiej zaakceptować jego pojawienie i uniknąć ewentualnych wypadków pomiędzy dzieckiem i psem.
W każdym przypadku, aby zapobiec ewentualnym problemom, należy odpowiednio przygotować psa na przybycie dziecka a potem przestrzegać paru zasad. Jak dziecko przyjdzie na świat, ojciec powinien przynieść do domu pieluszkę nasiąkniętą moczem dziecka i umieścić przy posłaniu psa tak, aby poznał zapach nowego członka rodziny zanim pojawi się on wraz z matką w domu. Taką procedurę należy powtórzyć 3-4 razy.
Narodziny dziecka pociągają zazwyczaj za sobą ograniczenie czasu poświęcanego psu. Wszystko zaczyna się kręcić wokół niemowlęcia a pies schodzi na drugi plan. Bywa, że zwierzę popada w depresję lub próbuje za wszelką cenę zwrócić na siebie uwagę. Może zacząć załatwiać się w domu, gryźć różne przedmioty lub wykazywać inne zachowania typowe dla wieku szczenięcego. Może także zacząć kojarzyć swoją frustrację z przybyciem dziecka, co z kolei powoduje lęki i pewne formy agresywności. Aby tego wszystkiego uniknąć, trzeba zmniejszyć ilość czasu poświęcanego psu przed narodzinami dziecka w stosunku do czasu jaki będzie mu poświęcany po narodzinach. Psa należy traktować obojętnie, gdy dziecka nie ma w pobliżu, natomiast pieścić tylko w obecności dziecka, tak, aby zaczął kojarzyć dziecko z czymś przyjemnym.
Wszystkie kontakty psa z dzieckiem powinny być zawsze pod kontrolą rodziców. Nie można dopuszczać, aby dziecko zbliżało się do psiej miski, sprawiało psu ból (np. ciągnąc za ogon czy uszy) czy na siłę głaskało psa, gdy ten nie ma już na to ochoty. Do około 3 lat dziecko nie jest w stanie zrozumieć sygnałów ostrzegawczych wysyłanych przez psa. Nawet łagodny pies może ugryźć, gdy poczuje się zagrożony. Psy dużych ras mogą ponadto niechcący przewrócić dziecko (np. w zabawie). Zdarza się, że pies zareaguje agresją z rozdrażnienia, gdy dziecko sprawi mu ból ciągnąc za ogon czy wyrywając sierść lub kiedy będzie zmuszało psa do zabawy, gdy ten nie ma już na to ochoty. Nie zawsze to, co my ludzie uważamy za sposób okazywania przyjaźni, jest tak samo odbierane przez psa. Gwałtowne ruchy lub niektóre gesty mogą spowodować, że pies zareaguje agresją. Dziecko może położyć rękę na grzbiecie psa nie zdając sobie sprawy, że w języku psim oznacza to dominację i pies może poczuć się zagrożony. Dlatego ciągły nadzór i wyobraźnia opiekunów są zawsze niezbędne.
Starsze dzieci powinny być uczone prawidłowego postępowania z psem. Dziecko powinno zawsze stać na wyższym szczeblu rodzinnej hierarchii niż pies. Dobre rezultaty daje umożliwienie dziecku wydawania poleceń psu. Rola rodziców polega na ewentualnej pomocy w wyegzekwowaniu od psa wykonania komendy. Obecność psa i kontakty z nim bardzo korzystnie wpływają na rozwój emocjonalny dziecka, dają dziecku poczucie własnej wartości i uczą odpowiedzialności.
Przypadki pogryzień
Na uwagę zasługuje fakt, ze statystycznie ryzyko pogryzienia przez psa jest mniejsze niż ryzyko innych wypadków domowych jakim ulegają dzieci Jednakże wszystkie przypadki pogryzień wzbudzają w społeczeństwie więcej emocji i są bardziej nagłaśniane przez media.
Wypadki spowodowane mogą być przewróceniem, podrapaniem lub pogryzieniem przez psa, z czego to ostatnie jest najgroźniejsze. Ryzyko jest tym większe, im większa różnica wielkości miedzy dzieckiem i psem.. Pogryzienie przez dużego psa jest groźniejsze, co oczywiście absolutnie nie znaczy, że duże psy są bardziej agresywne.
Każdy przypadek agresji psa wobec dziecka wymaga dokładnej analizy, aby uniknąć podobnych wypadków w przyszłości. Ekspertyza powinna być oparta nie tylko na samym ugryzieniu i ataku, ale na zbadaniu całego zachowania psa, zachowania dziecka, ich sposobu komunikacji, relacji z psem.
Różne formy agresji psa wobec dziecka.
Niektóre agresje są częścią normalnych zachowań psa.
Agresja rywalizacyjna jest, jak sama nazwa wskazuje, związana z rywalizacją o jakiś przedmiot lub osobę. Może być to rywalizacja o pożywienie, miejsce odpoczynku, wejście do pokoju lub o zainteresowanie ze strony rodziców. Agresja rywalizacyjna jest wzmożona, gdy pozycja psa w stadzie nie jest jednoznacznie określona i gdy pies czuje się „dominantem”. Pies, zanim ugryzie, wysyła sygnały ostrzegawcze, jednak inteligencja doświadczalna małego dziecka domagającego się kontaktu socjalnego nie jest wystarczająca aby zrozumieć ostrzeżenie i uniknąć fazy gryzienia, generalnie kontrolowanej.
Agresja z rozdrażnienia jest bardzo częsta formą agresji wywołaną przez frustrację, której przyczyną może być ograniczenie wolności (trzymanie na uwięzi), zadawanie bólu, zmuszanie do kontaktu (głaskanie lub czesanie na siłę), prowokowanie pokazywaniem smakołyków, które nie są dawane, itp. Niektóre psy są bardziej odporne na ból i przez to bardziej tolerancyjne wobec zachowań dziecka, inne mniej. W każdym przypadku jakiekolwiek kontakty dziecka z psem powinny odbywać się pod stała kontrolą dorosłych.
Najbardziej niebezpieczną formą jest agresja wywołana strachem. Spotyka się ja u psów, które w okresie szczenięcym nie były socjalizowane z małymi dziećmi. Małe dziecko, zachowujące się zupełnie inaczej niż osoba dorosła (nagłe ruchy, krzyki, itp.) wywołuje u psa poczucie zagrożenia, strach. W sytuacji, gdy nie ma on możliwości ucieczki, reaguje agresywnie. Ugryzienia są zazwyczaj bardzo mocne, gdyż przerażony pies ich nie kontroluje.
Pies „polujący” na dzieci.
Ten typ agresji, podobnie jak agresja ze strachu, wiąże się z niewystarczającą socjalizacją z małymi dziećmi. Pies nie rozpoznaje w dziecku człowieka jako gatunku, z którym był socjalizowany i traktuje je jako potencjalna ofiarę, wykazując instynkt łowiecki. Pies wykonuje wszystkie sekwencje zachowań łowieckich, tak jak w przypadku polowania na drobną zwierzynę. Może próbować skoczyć złączonymi łapami na dziecko lub wózek, łapać zębami za wystające ręce i ramiona, próbować nosić w zębach i potrząsać jak upolowana zdobyczą. W przypadku tego typu agresji, jedynym rozwiązaniem jest całkowite izolowanie psa od małych dzieci.
Hiperagresje związane są zaburzeniami zachowania zwierzęcia. Ugryzienia są mocne, niekontrolowane ani przez wewnętrzne wyuczone reakcje socjalne, ani przez młody wiek przeciwnika.
W każdym przypadku należy dokładnie przeanalizować zachowanie psa. Trzeba wziąć pod uwagę wiek dziecka, typ agresji, wielkość psa, obecność osób będących w stanie zapanować nad agresją psa i wprowadzić odpowiednią terapię lub zdecydować o odizolowaniu psa od dziecka.
Pamiętajmy, że jeżeli dochodzi do pogryzienia dziecka przez psa, winę za to ponoszą zawsze dorośli, którzy nie zachowali wystarczających środków zapobiegawczych.
Komentarze